Moğol’un mirası: Aziz Azmet

“Her ölüm erken ölümdür” – Cemal Süreya

Aziz Azmet ’in vefatını duyduğumda ilkı aklımdan geçen, Cemal Süreya’nın bu meşhur dizesiydi. Kısa ve derin hatıraları barındıran müzik kariyerinin ardından inzivaya çekilmiş bir İstanbul beyefendisiydi kendisi. Fakat enerjisini, özgür ve özgün ruhunu, sanata, müziğe ve tarihe olan ilgisini asla kaybetmemişti.

Meteorlar, Azmet’ in profesyonel müzik kariyerindeki ilk topluluğuydu. 1962 yılında Bağlarbaşı’ nda kurulmuş, 1964 yılında iki plak kaydetmişlerdi. O plaklar iki yıl sonra, 1966’da piyasaya sürüldü: “Neredesin Tatlı Sevgilim / I Know You” ve “Keep Searching / The Beating Of My Heart”. Aziz Azmet, Murat Ses, Osman Canuysal ve Neşe Okakın her iki plakta da çalan Meteorlar üyeleriydi. Azmet, bir sohbetimizde, 1963’te Meteorlar olarak Çatı’da verdikleri hiç unutamadığını, bu konserin kendisi için çok önemli olduğunu belirtmişti. Meteorlar’ı önemli kılan bir nokta da Ses – Azmet birlikteliğinin ve müzikal yolculuğunun başlangıç noktası olmasıydı.

Meteorlar, Çatı Konseri. 1963.

12 Kasım 1967 tarihinde gazeteler Moğollar topluluğunun bir araya geldiğini yazıyordu. Azmet – Ses ikilisinin bir süredir devam eden müzikal birlikteliği, bu toplulukta zirve yapacaktı.

1967 yılına gelindiğinde Aziz Azmet ve Murat Ses, Meteorlar grubundan ayrılarak Siluetler topluluğuna katıldı. Murat Ses organist, Aziz Azmet ise ritim gitarist olarak topluluğa katılırken, solo gitarist Mesut Aytunca ve baterist Aydın Daruga’dan oluşan Siluetler kendi adlarını taşıyan ilk uzunçalarlarını Eylül ayında Sayan Plak etiketiyle çıkardı. Bu uzunçalarda “Dede Efendi 67” ve “Lorke Lorke”nin yanı sıra “I’m A Believer”, “Black Is Black”, “I’m Looking For A Saxophonist”, “Na Na Song” gibi popüler yapıtların yorumları da bulunuyordu. Ön vokalleri Aziz Azmet, Erol Bilem ve Bilge Erenus üstlenirken Murat Ses de geri vokalleriyle polifoniye katkıda bulunuyordu. Bu dönemde gruba basçı olarak Neco katıldı. Aydın Daruga, Aziz Azmet, Murat Ses ve Neco daha sonra Moğollar’ı kurmak için gruptan ayrıldı.

12 Kasım 1967 tarihinde gazeteler Moğollar topluluğunun bir araya geldiğini yazıyordu. Azmet – Ses ikilisinin bir süredir devam eden müzikal birlikteliği, bu toplulukta zirve yapacaktı. Moğollar, kurulduğunu duyurmasının üzerinden daha bir hafta geçmeden, 18 Kasım 1967’de Fitaş Sineması’nda Erol Büyükburç, Batılılar topluluğu ve Vasfi Uçaroğlu Orkestrası’yla ilk konserini verdi. Moğollar bu konserde isminin hakkını vererek postlarla sahneye çıkmıştı. Postların teminini ise Öztürk Serengil sağlamıştı. Moğollar’ın  ilk plağı “Eastern Love / Artık Çok Geç” de 1968’de çıktı. Bu plakta topluluğun kadrosunda Aziz Azmet, Murat Ses, Cahit Berkay, Hasan Sel ve Engin Yörükoğlu yer alıyordu. 

Moğollar dönemi, Aziz Azmet’in kariyerindeki en önemli dönemdi. Konserler, plak çalışmaları, kıyafetler, sahne şovları, deneysel performanslar ve hedefleriyle topluluk büyük bir fark yaratıyordu. Beat müziği ve Cream sevdalısı olan, Eric Clapton’un bütün sololarını ezbere bilen Azmet, sahnede büyük bir yoğunlaşmayla sanatını icra etmekteydi. Öyle ki, bir defasında “Na Na Song” şarkısını söylerken ansızın yere yığılıp bayılmıştı. 

Soldan sağa: Cahit Berkay, Murat Ses, Aziz Azmet.

Moğollar, müzik listelerinde en üst sıraya yerleşmişti. Aziz Azmet bu dönem için “Bir elin beş parmağından daha yakındık birbirimize,” diyecekti yıllar sonra

Hem Moğollar hem de Aziz Azmet için önemli dönüm noktalarından biri de 1969 yılının Kasım ayında gerçekleşti. İstanbul konser mevsiminin açılışı için Fitaş Sineması’nda sahneye çıkacak olan Moğollar, ‘Anadolu pop’ adını verdikleri yeni müzik türlerini “Moğolların Hücumu” adıyla ilk kez sahnede seyirciyle buluşturacaklardı. Bu buluşma esnasında Moğollar topluluğunun kadrosunda Aziz Azmet, Murat Ses, Cahit Berkay, Taner Öngür ve Engin Yörükoğlu yer alıyordu. Bu konserin ardından Moğollar, Anadolu pop türünde ilerlemeye başlayacaktı. 5 Nisan 1970 tarihinde “‘Dağ ve Çocuk’ besteleriyle Anadolu Pop’ ta ihtilal yaptılar” başlığıyla gazetelerde kendine yer bulan Moğollar, müzik listelerinde en üst sıraya yerleşmişti. Aziz Azmet bu dönem için “Bir elin beş parmağından daha yakındık birbirimize,” diyecekti yıllar sonra. Müzik tarihimizin halen en önemli gruplarından olan Moğollar’da 1970 yazına kadar vokalistlik yaptı Azmet. 11 Temmuz 1970’de ise kariyerinin en önemli kararlarından birini verdi. Anadolu pop yerine daha Batılı tarzda müzik yapmak istediğini belirten Azmet, son dönemdeki çalışmaların kendisine uygun olmadığını belirtip iyi dilekleriyle topluluktan ayrılmıştı. Ayrılırken geride kadife sesiyle can verdiği “Ilgaz”, “Dağ ve Çocuk”, “Sessiz Gemi” gibi  birçok Moğollar klasiği bırakmıştı. 

Moğollar’dan ayrıldıktan sonra “Beni Yalnız Bırakma / Hiç İstemem” diye bir plak çıkardı Aziz Azmet; bu çalışmada tüm enstrümanları kendisi çalmıştı! O döneme kadar yaptığı çalışmalar ve bu çabasının üzerine 1970 yılında Hey dergisi okuyucuları tarafından “Yılın Ümit Veren Erkek Şarkıcısı” seçildi. 18 Mart 1971’de de Fitaş Yılın Sanatçıları konserinde sahne alan Azmet için bu gece kariyerinin unutulmaz konserleri arasına girdi.

28 Mart 1971 tarihinde ise gazetelerde Aziz Azmet ve Grup Bunalım’ ın birleştiği yazıyordu. Aziz Azmet, Grup Bunalım ile gerçekleşen birleşmeyi şu şekilde açıklıyordu: “Moğollardan ayrıldıktan sonra yalnız çalışmaya karar vermiştim. Bir de tek başıma plak doldurdum. Fakat teknik imkânsızlıklar nedeniyle düşündüklerimi tamamen gerçekleştiremedim. Çalıştığım yerlerde bir topluluğun bana eşlik etmesi de gerekiyordu. Bu durum karşısında devamlı birlikte çalışabileceğim bir orkestranın gerekliliğine inandım. Bundan sonra, çalışacağım grubu seçme işi kalmıştı. Bu durumda icra ve fikir yönünden uyuşmak çok önemliydi. Birçok isim üzerinde düşündüm. Grup Bunalım ile konuştuktan sonra anlaşabileceğimize karar verdim.” Topluluğun kurucusu Ayet Aydın Cakuş ise konuyla ilgili olarak “Çağın müziğini ülkemizde uygulamayı hedefliyorduk. Aziz Azmet ile konuştuk. Azmet ile çok çabuk kaynaştık. Fikirlerimiz uyuştu. Beraberliğimizin ilk adımı da böyle atılmıştı,” diyordu. Ardından plak çalışmalarına başlayan Aziz Azmet, Grup Bunalım ile “Yollar / Hele Hele Gel” plağını yaptı. Aziz Azmet ve Grup Bunalım birlikte ilk ciddi konserleriniyse 23 Temmuz 1971 tarihinde Türk Hava Yollarına Yardım Derneği’ nin “Kendi Uçağını Kendin Yap” kampanyası dâhilinde gerçekleşen gecede verdi. Konserde grup “Travelling Band”, “Black Night” ve “Yollar”ı seyirciye sundu. O gece Grup Bunalım’ı Aziz Azmet’le dinleyen seyirciler bu birliktelikten son derece tatmin olmuştu.

Grup Bunalım günleri çok da uzun sürmeyen Aziz Azmet, son plak çalışmasını 1972’de Üç Hürel ile gerçekleştirdi. Aslında, Aziz Azmet zaten Grup Bunalım’la çalışmadan önce birkaç konsere Üç Hürel’le birlikte çıkmıştı ama bir plak çalışması yapmamışlardı. Grup Bunalım’dan sonra ise Aziz Azmet, Üç Hürel’le “On Beşinde Aldım Sazı / Haram” plağını çıkardı. Bu, Aziz Azmet’ in son müzikal çalışmasıydı. Ardından müzik kariyerini noktalayan Azmet inşaat sektörüne yönelse de sanattan, müzikten ve tarihten kopmadı.

Profesyonel müzik hayatı kısa sürse de Aziz Azmet, müziğimizde derin bir iz bırakmayı başarmıştı. Giyimi, tavırları ve konuşmasıyla gerçek bir İstanbul beyefendisi olan Azmet her şeye rağmen içindeki o çılgın çocuğu da son nefesine kadar muhafaza etmeyi başardı. İstanbulspor yöneticiliği, pipo ve para koleksiyonculuğu, Osmanlıca öğrenmeye merak salması, 2007 tarihli Son Osmanlı Yandım Ali filminde konuk oyuncu olarak yer alması aslında hiç tesadüf değildi. Hayatla hesaplaşmaları asla bitmeyen Aziz Azmet, iki yıl önce, 2 Kasım’da sessiz sedasız aramızdan ayrıldı. Ardında kişiliği, sesi ve şarkılarıyla bizlere aydınlık bir miras bıraktı. 

Senin de yolun hep aydınlık olsun Aziz Azmet…